„W Królestwie Szachów”
Innowacja pedagogiczna
Rodzaj innowacji: metodyczno- programowa
Miejsce realizacji: Szkoła Podstawowa im. Żwirki i Wigury w Radoczy.
Autorzy innowacji: Teresa Frączek, Halina Kozłowska nauczycielki edukacji wczesnoszkolnej
Adresaci innowacji: uczniowie kl I i II
Czas trwania innowacji: październik 2018r.-czerwiec 2020r.
Opis innowacji:
Korzyści płynące z nauczania gry w szachy na różnych etapach edukacyjnych docenia Unia Europejska. W wydanym 15.03.2012 roku Oświadczeniu Pisemnym Parlamentu Europejskiego w sprawie wprowadzenia do systemu oświaty w Unii Europejskiej programu „ Szachy w szkole” (0050/2011) czytamy między innymi „szachy są grą dostępną dla dzieci z każdej grupy społecznej, mogą przyczyniać się do osiągnięcia spójności społecznej i realizacji celów politycznych takich jak integracja społeczna, zwalczanie dyskryminacji, zmniejszenie wskaźnika przestępczości czy nawet walka z różnymi rodzajami uzależnień(…),bez względu na wiek dziecka szachy mogą poprawić jego koncentrację, zwiększyć cierpliwość i wytrwałość, a także rozwinąć zmysł twórczy, intuicję, pamięć oraz umiejętności analitycznego myślenia i podejmowania decyzji; mając na uwadze, że gra w szachy uczy też determinacji, motywacji i sportowego zachowania...”
Głównym motywem podjęcia się realizacji innowacji pedagogicznej z szachów jest nauczenie dzieci rozwiązywania problemów przy pomocy dostępnych narzędzi kształtując ich otwartość, aktywność, kreatywność oraz logiczne, analityczne i abstrakcyjne myślenie. Gra w szachy wspomaga rozwój intelektualny, psychiczny i osobowościowy.
Innowacja będzie realizowana poprzez wprowadzenie nauczania gry w szachy jako zajęć w edukacji wczesnoszkolnej w klasie I i klasie II. Dla klasy pierwszej przewidziane jest przystąpienie do projektu „Szachy w szkole”. Warunkiem przystąpienia do projektu jest przeznaczenie jednej godziny tygodniowo na zajęcia szachowe. Zajęcia będą się odbywały jeden raz w tygodniu .godzinę tą przydziela pani dyrektor w ramach tzw. godzin dyrektorskich. Warunkiem przystąpienia do projektu jest też przeszkolenie dwóch nauczycieli przez Polski Związek Szachowy i przygotowanie ich do prowadzenia zajęć szachowych w szkole. Warunek ten został już spełniony w zeszłym roku szkolnym i dwie nauczycielki uzyskały odpowiednie certyfikaty. Dzieci z klasy pierwszej będą też miały wpis na świadectwie dotyczący edukacji szachowej.
W klasie II zajęcia szachowe będą prowadzone w ramach zajęć z wychowawcą , zajęć świetlicowych oraz w ramach Kółka Szachowego.
Do szkoły rodzice kl. II zakupili 10 kompletów szachów turniejowych z bierkami Stautona, tablicę demonstracyjną oraz wykonali tablice demonstrujące posunięcia różnych figur szachowych.
Poczynione będą też starania o zmodyfikowanie pomieszczenia jadalni jako sali gier, w planie jest zakupienie odpowiedniej szafy , wystrój jadalni jako szachowej krainy. W miarę możliwości będziemy czynić starania o zwiększenie ilości kompletów szachowych oraz zakup zegarów szachowych umożliwiających przeprowadzanie turniejów.
Dzieci będą poznawały grę w szachy poprzez rozwiązywanie zadań szachowych, stosowanie określonych gier i zabaw, programów komputerowych, oglądanie filmów edukacyjnych, rozgrywek między uczniami, kolorowanek, rysunków, opowiadań, przy zastosowaniu szachowych środków dydaktycznych. W założeniu innowacji jest też organizacja turniejów szkolnych, wyłonienie kandydatów do turniejów na wyższym szczeblu, organizacja rodzinnych potyczek szachowych , lekcje i pokaz tzw. „żywych szachów”
Innowacja szachowa pozwala w nowy ciekawy sposób rozwijać umiejętności uczniów i przyswajać treści zawarte w Nowej Podstawie Programowej. Jest to rozwijanie umiejętności matematycznych, określanie położenia obiektów, orientacji, symetrii, wyobraźni przestrzennej, logicznego myślenia, uważnego słuchania wypowiedzi i korzystania przekazywanych informacji. Edukacja szachowa wspomaga rozumienie zachowania ucznia w sytuacjach trudnych i wymagających wysiłku, koncentracji przy wykonywaniu zadań oraz współpracy w zabawie i nauce szkolnej. W sytuacjach życiowych gra w szachy uczy przestrzegania reguł obowiązujących w społeczności dziecięcej, zdrowej rywalizacji, postępowania według zasad fair play i szacunku wobec przeciwnika, co wpływa na utrzymanie dobrych, przyjacielskich kontaktów z ludźmi. Dzięki grze w szachy dziecko nabywa odporności psychicznej, poznaje własne reakcje w sytuacji stresowej, uczy się w jaki sposób radzić sobie ze stresem i zmęczeniem oraz wytrwałości i skutecznego działania pod presją. Szachy są również grą, rozrywką, świetną zabawą i mogą stać się dla naszych uczniów pasją i sposobem na życie.
Treści nauczania
PIERWSZY ROK NAUKI
- Szachowa Kraina-wprowadzenie w magiczny świat szachów
- Pole bitwy-SZACHOWNICA
- Sprawuje rządy-KRÓL
- Niedościgniona w pionie i poziomie-WIEŻA
- Rycerz przekątnych-GONIEC
- Wierna Pani-HETMAN
- Hop i kolejny skok-SKOCZEK
- Mała armia-PIONKI i ich ruchy magiczne
- Ustawienie wyjściowe wszystkich bierek w szachach.
- Dajemy SZACHA królowi!
- W śmiertelnym niebezpieczeństwie-MAT!
- Pokojowe zakończenie-REMIS
- Pojęcie PATA
- Hokus-pokus-wprowadzenie ROSZADY
- Hierarchia w królestwie-wartości bierek szachowych
- Szachy to też sport!
- Podstawowe zasady Szachowej Krainy
- Jak rozpocząć szachowy pojedynek?
- Pojęcie CENTRUM
- Pierwsza bitwa według trzech zasad poprawnie rozgrywanego debiutu
- Matujemy ciężkimi figurami-mat dwiema wieżami
- Mat jedną wieżą. Pojęcie opozycji
- Plan gry-podstawy gry środkowej
- Rozwiązywanie zadań szachowych
- Podwójne uderzenie-WIDEŁKI-pierwszy motyw taktyczny
DRUGI ROK NAUKI
- Powtórzenie i utrwalenie wiadomości o szachowej bitwie nabytych w pierwszym roku nauki
- Hetman i wieża- król w matowym ataku
- Matowanie hetmanem
- Szachowa bitwa- ZWIĄZANIE-drugi motyw taktyczny
- Debiut- jak nie dać się złapać w pułapkę
- Mat szewski
- Idziemy na turniej szachowy
- Notacja szachowa-szachowy zapis pozycji i partii
- Rozgrywanie partii z zapisem szachowym
- Szachowa bitwa- ATAK Z ODSŁONY I SZACH Z ODSŁONY-trzeci i czwarty motyw taktyczny
- Końcówki- pion i wieża przeciwko wieży
- Rozwiązywanie zadań szachowych
- Mat i motywy taktyczne
- Końcówki- hetman przeciwko pionkowi
- Gry i zabawy szachowe
- Powtórzenie wiadomości o szachowej bitwie
- Szachowy teleturniej-sprawdzenie wiedzy zdobytej podczas dwóch lat nauki gry w szachy.
Program jest zgodny z tematyką zajęć w ramach projektu „Edukacja przez szachy w szkole” Polskiego Związku Szachowego
Tematyka wg scenariuszy Ewy Przeździeckiej. Zawarte tematy są propozycją sposobu prowadzenia zajęć. Tematy będą dostosowywane do warunków i możliwości percepcyjnych dzieci. Zakłada się też możliwość przeniesienia terminu zakończenia edukacji szachowej na rok następny. Dotyczy to zwłaszcza dzieci z klasy pierwszej.
Przewidywane efekty wdrożenia innowacji
Przewidywanymi efektami wynikającymi z wdrożenia innowacji dla uczniów i szkoły to przede wszystkim:
- wzbogacenie oferty edukacyjnej szkoły, promocja szkoły;
- budowanie pozytywnego wizerunku szkoły wśród dzieci;
- wzbogacenie tradycyjnych środków i metod dydaktycznych;
- poznanie królewskiej gry w szachy;
- wzrost samodzielnego i logicznego myślenia uczniów, wyobraźni;
- wzrost umiejętności matematycznych, szczególnie w zakresie logiki, orientacji przestrzennej, myślenia analitycznego, rozwiązywania problemów;
- stosowanie zasad „fair play”
- zainteresowanie uczniów ciekawą forma spędzania wolnego czasu;
- forma profilaktyki uzależnień od cyberprzestrzeni i innych
Formy i metody ewaluacji
Ewaluacja będzie dotyczyła całości innowacji. Dokonana zostanie na podstawie obserwacji. Uzyskane wyniki pomogą dokonać modyfikacji innowacji .
BIBLIOGRAFIA
- Ewa Przeździecka „Grajmy w szachy” PZS Warszawa 2015
- http://www.pzszach.org.pl
- www.szach.net.pl
Innowacja "W Królestwie Szachów"
